Mâm cỗ ngày Tết với cách bày trí cầu kỳ dường như đã trở thành một nét đẹp văn hóa đầu năm của người Việt. Trải dọc đất nước hình chữ S, mỗi miền Bắc – Trung – Nam lại có một cách làm cỗ khác nhau với những món ăn độc đáo, hấp dẫn. Tuy nhiên, làm thế nào để không bị ngán khi có quá nhiều món vào ngày Tết? Cùng tham khảo ngay bài viết dưới đây nhé!
1. Ý nghĩa của mâm cỗ ngày Tết
Tết cổ truyền là dịp để các thành viên trong gia đình đoàn tụ, quây quần bên nhau sau một năm làm việc vất vả. Vì vậy, mâm cơm ngày Tết luôn đầy đủ các món và được chuẩn bị trang trọng hơn ngày thường. Trong văn hóa phương Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng, những suy nghĩ và việc làm đầu năm luôn có tác động nhất định đến kết quả của năm đó. Mâm cỗ được bày biện đủ món để cầu mong một năm mới ấm no, hạnh phúc.
Bên cạnh đó, mâm cỗ ngày Tết còn mang ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn đến Ông Bà, Tổ tiên, những người đã có công dựng nước. Vì vậy, trong đêm giao thừa và 3 ngày đầu năm, các gia đình truyền thống Việt Nam đều cố gắng nấu cơm tươm tất để cúng tổ tiên.
2. Tổng hợp mâm cỗ ngày Tết
Mâm cỗ ngày Tết của gia đình Việt bao gồm: Tiệc tất niên, giao thừa, mâm cỗ cúng các ngày mùng 1-2-3 Tết, mâm cỗ hóa vàng… Làm sao để sắp xếp và bày trí mâm cỗ thật đẹp mắt, đầy đủ, ngon miệng và không gây ngán trong ngày Tết là một bài toán không dễ dàng.
2.1 Mâm cỗ tất niên
Mâm cỗ tất niên là bữa cơm được dọn vào ngày cuối năm. Không phải ngẫu nhiên mà mọi người lại chú trọng đến bữa ăn trong dịp này. Sau một năm bận rộn, vất vả, thậm chí có người phải tha hương cầu thực ở nhiều nơi, đây là dịp hiếm hoi để các thành viên trong gia đình đoàn tụ, ăn bữa cơm quây quần ấm áp. Ngày cuối năm thường được chọn vào ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp, tuy nhiên, ở một số gia đình hoặc công ty, tiệc tất niên có thể được thực hiện sớm hơn hoặc muộn hơn, tùy thuộc vào tình hình thực tế.
2.2 Mâm cỗ giao thừa đón Tết
Vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mỗi gia đình đều bày biện một mâm cơm tươm tất trước cửa nhà để tiễn đưa năm cũ. Mâm cỗ cũng là để dâng lời lên thần linh trời đất, cầu mong một năm mới thuận hòa. Mâm cỗ đêm giao thừa với nhang đèn, hoa quả, rượu, vàng mã, mọi người không quên nấu những món ăn ngon để bày biện. Tùy theo quan niệm của từng nhà mà người ta sẽ chế biến món chay hay món mặn tùy ý. Mâm cỗ đêm giao thừa ở miền Nam cũng khác miền Bắc thể hiện qua mâm ngũ quả, những món ngon ngày Tết và đôi bánh chưng ngọt.
2.3 Mâm cỗ cúng gia tiên
Với truyền thống uống nước nhớ nguồn, coi trọng đền ơn đáp nghĩa, bàn thờ là nơi thể hiện những gì tốt đẹp nhất của con cháu đối với tổ tiên đã khuất. Bữa cơm ngày Tết cúng gia tiên luôn được người mẹ trong nhà chăm chút, nấu nướng kỹ lưỡng để bày biện những món ăn không chỉ ngon mà còn đẹp mắt.
>> Xem thêm: Món ăn chống ngán ngày tết được nhiều người ưa chuộng
Theo kinh nghiệm, các mâm cúng gia tiên sẽ được sắp xếp và lựa chọn nguyên liệu chế biến sao cho âm dương hài hòa, tượng trưng cho sự phát triển tự nhiên, đem lại sự thịnh vượng cho gia chủ.
2.4 Mâm cỗ Tết
2.4.1 Mâm cơm ngày mùng 1 Tết
Mùng 1 Tết là ngày đầu tiên của năm mới. Vào dịp này, mọi người luôn chọn cho nhau những bộ quần áo mới và dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp. Sáng mùng 1 Tết, thông thường con dâu, con gái trong nhà sẽ có trách nhiệm dọn mâm cơm cúng gia tiên. Trong đó, có 4 thứ không thể thiếu trên bàn thờ là bánh chưng, dưa hành, thịt lợn và gạo. Ở miền Nam, người ta có thể thay bánh chưng bằng bánh tét.
Ngoài ra, ngày mùng 1 Tết sẽ có rất nhiều hương vị Tết không thể thiếu các món ăn như giò, chả, giò, thịt luộc, giò, chả, xôi, rượu, bánh, .. Sau khi ăn sáng, đến chiều, mọi người tiếp tục dọn mâm thứ hai, gọi là Cúng điện (cúng cơm chiều). Theo quan niệm của người Việt, 3 ngày Tết là thời điểm linh hồn người đã khuất có thể về với con cháu trong nhà, vì vậy các gia đình luôn cố gắng làm mâm cỗ Tết thật ngon để tỏ lòng thành kính với ông bà tổ tiên.
2.4.2 Mâm cơm ngày mùng 2 Tết
Mâm cỗ cúng mùng 2 tết có hai thời điểm là sáng và chiều. Thông thường, khi bày cỗ, người ta sẽ cố gắng bày lên bàn ít nhất 1 chén nước chấm, 4 bát và 4 đĩa thức ăn. Bởi với nhiều gia đình, 4 là con số đẹp, tượng trưng cho sự vuông vắn, vững chãi, giống như 4 phương Đông, Tây, Nam, Bắc. Ngoài ra, việc chọn bát, đĩa có mặt đủ đầy trong mâm cỗ tượng trưng cho sự hòa hợp giữa yếu tố âm dương, tạo điều kiện cho vạn vật phát triển.
Mâm cỗ cúng mùng 2 tết cũng được tính toán kỹ lưỡng để có đầy đủ các món ngon nhưng không trùng lặp với ngày một, tránh cảm giác ngán.
2.4.3 Mâm cơm ngày mùng 3 Tết
Ngày mồng ba được cho là ngày cuối cùng trong ba ngày Tết nên người ta thường làm một mâm cỗ để bày lên bàn thờ, gọi là cúng ông Vải. Mâm cỗ ngày Tết này ngoài những món ăn tự nấu, người ta còn chuẩn bị một chai rượu trắng, làm rượu để mời ông bà, tổ tiên và những người đã khuất. Ngoài ra, nếu chọn ngày hóa vàng (tiễn người đã khuất) là mùng 3 Tết thì trên mâm cỗ sẽ có một ít vàng mã.
2.5 Mâm cơm hóa vàng
Tục lệ hóa vàng bắt nguồn từ Trung Quốc, thường được chọn từ ngày 3 tới mùng 10 Âm lịch. Vào ngày này con cháu sẽ bày biện mâm cơm thịnh soạn để mời ông bà tổ tiên. Đây được xem là bữa ăn cuối cùng trong dịp Tết để cúng gia tiên, thể hiện lòng thành kính, biết ơn của con cháu.
Có thể bạn quan tâm: 4 loại trà thảo dược thải độc gan cực hiệu quả
Có thể thấy theo quan niệm và phong tục của người Việt, mâm cơm ngày Tết rất được đầu tư trang trí và hương vị. Chúc bạn cùng gia đình năm mới an khang thịnh vượng và đừng quên theo dõi Bepbep để tham khảo những mẹo hay làm bếp bạn nhé!
